Konut ve şehirleşme ihtiyacı sağlıklı ve  sürdürülebilir projelerle desteklenmeli

Ünlü Mimar ve Şehir Plancısı merhum Dr. Turgut Cansever’in kurduğu Ev ve Şehir Vakfı, deprem güvenliğini ön planda tutan insan odaklı yaşam alanları oluşturmak üzere çalışmalarına hızla devam ediyor.  Hem Türkiye’nin kentsel sorunları hem de iklim değişikliği gibi küresel sorunlar üzerine çalışmayı odağına alan, konut ve şehirleşme ihtiyacının sağlıklı bir şekilde karşılanmasına yönelik çözüm önerileri üretmeyi hedefleyen Vakıf, kanaat önderleri ile işbirliklerinin önemine dikkat çekiyor. 

Türk Mimar, Düşünür ve Şehir Plancısı merhum Dr. Turgut Cansever tarafından 2002 yılında kurulan ‘Ev ve Şehir Vakfı’ Türkiye’nin konut ve şehirleşme ihtiyacının sağlıklı bir şekilde karşılanmasına yönelik çözüm önerileri, alternatif tasarımlar ve düşünce üretmek amacıyla çalışmalarına hız kattı. Dünyada üç kez Ağa Han Mimarlık Ödülü alan tek mimar olan Turgut Cansever’in günümüze ışık tutan sayısız çalışmaları, kızı Emine F. Öğün liderliğinde Ev ve Şehir Vakfı çatısı altında tekrar hayata geçiyor. Emine F. Öğün ve ülkemizin önemli mimar ve akademisyenlerinin destek verdiği Vakıf, güzel evler ve yaşanabilir şehirler tasarlamanın ve inşa etmenin bir zorunluluk olduğuna dikkat çekerek, bu vizyon doğrultusunda bilimsel araştırma ve çalışmalar yürütüyor, benzer amaçlara yönelik çalışan paydaşlarla iş birlikleri gerçekleştiriyor.  Düzenli bir şehirleşme için çözüm önerileri tasarlayan Vakıf, bunları bireyler ve karar vericilerle paylaşarak ilham vermeyi ve değişime katkı sağlamayı hedefliyor.

Deprem güvenliği ve düzenli şehirleşme ön planda 

Ev ve Şehir Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Emine F. Öğün, “Türkiye’de son iki asırdır kentleşmeye yönelik yapılan uygulamalar ve uygun olmayan imar planları, şehirlerimizin temel yapısal özelliklerinin ve tarihi konut dokusunun yok olmasına, altyapı ve sosyal donanımın yetersiz kalmasına yol açtı. Ev ve Şehir Vakfı olarak, kurucumuz Dr. Turgut Cansever’in çizdiği yol haritası doğrultusunda; tarihi deneyimleri güncel evrensel bilgi birikimi ile birleştiriyor, güzel evler ve deprem güvenliği olan sağlıklı yeni yerleşimleri var edecek bir mimari ve şehir planlama yaklaşımı ile çözüm önerileri sunmayı hedefliyoruz. Odağımız hem Türkiye’nin kentsel sorunları hem de iklim değişikliği gibi küresel sorunlar üzerine çalışmak, sürdürülebilir çevre standartları geliştirmek ve üretmek olacak” dedi. 

Vakfın 2025 yılı itibarıyla yeni bir döneme adım attığını belirten Emine F. Öğün, “Ortak çabayı önemsiyor, bu alanda işbirliklerine dayalı bir çalışma yürütmek istiyoruz. Cansever yaklaşımının benimsediği temel felsefi ilkeleri temelinde dünyadan ve Türkiye’den uzmanların görüşleri ve çalışmaları ile inşa etmek, başlıca hedefimiz. Bu amaç doğrultusunda, tarihi tecrübe ve bilimsel temellere dayalı çözüm önerileri üretirken bunları doğru yerlere ulaştırmak, güvenli, sürdürülebilir ve insan odaklı yeni yaşam alanlarının tasarım prensiplerini belirlemek gerektiğine inanıyoruz. Bu kapsamda 2025 yılı içinde çeşitli işbirlikleri, projeler ve burs destekleri ile bilgi birikimimizi ülkemizin kalkınması için ortaya koymayı planlıyoruz” diye konuştu. 

İnsanların topluca bulunduğu özellikle okul, hastane, otel gibi binalarda yangın çıktığı anda can ve mal kaybını mümkün olduğunca engellemek ve binadan tahliye edilmelerine zaman kazandırmak için yangın yalıtımı yapılması büyük önem taşıyor. Yangın güvenliğini sağlamak amacıyla binaların birbirini tamamlayan aktif ve pasif önlemlerin birlikte ele alınarak tasarlanması gerekiyor. Yangınlarda can güvenliği için olmazsa olmaz pasif önlemlerin başında yangın yalıtımı geliyor. İZODER Başkanı Emrullah Eruslu, yaşamın her şeyden daha değerli olduğunun altını çizerek binaları yangınlardan korumak için alınacak pasif önlemlerin maliyetinin toplam bina yapım maliyetinin sadece binde 3’ü ila binde 5’i gibi düşük bir paya denk geldiğini söyledi. 

Türkiye’de yılda yaklaşık 80 bin yangın meydana geliyor

Birçoğumuz günlük hayatta yangın çıkma olasılığını çok düşük görüyoruz. Ev ve işyerlerindeki her tür mobilya, perde, masa, koltuk gibi eşyaların tümü maalesef yanıcı özelliğe sahip. Yangınlar için gereken oksijen ise havada mevcut. Sönmemiş bir sigara, elektrik kontağı, fırın-ocak gibi ısı kaynakları, yangının başlamasına neden olabilir. Yanıcı olan eşyalarımızın ve oksijenin hayatın vazgeçilmez birer parçası olduğu ve yanıcı maddeleri tutuşturabilecek enerji kaynaklarını sağlayabilecek teknolojik aletlerin çevremizi sardığı göz önüne alınırsa yaşanılan mekânlarda yangın çıkma olasılığı sanıldığı gibi düşük değil. Zaten veriler de bunu destekler nitelikte. İstatistikler Türkiye’de yılda yaklaşık 80 bin yangının çıktığını gösteriyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı’nın verilerine göre; 2024 yılında sadece İstanbul’da 9 bin 610 bina yangını meydana geldi.

Yangın yalıtımı yapılarımızın yangına karşı savunma hattını oluşturuyor

Yanıcı pek çok malzemenin bulunduğu yaşam alanlarında temel hedefin; olası yangınların büyümeden durdurulması, sınırlandırılması ve insanların tahliyesi için zaman kazanılması olduğunu dile getiren İZODER-Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Emrullah Eruslu,şunları söyledi: “Yangına karşı alınacak önlemler aktif ve pasif önlemler olarak ikiye ayrılır. Yangın çıktığı anda can ve mal kaybını en az seviyede tutmak, insanların tahliyesine zaman kazandırmak için alınan önlemlere ‘pasif önlemler’ diyoruz.  Aktif önlemleri; gaz ve duman dedektörü, yağmurlama sistemi gibi yangınla birlikte devreye girmesi planlanan sistemler olarak sıralayabiliriz. Pasif önlemleri ise dış cephede yanıcı malzeme kullanılmaması, kaçış koridoru ve yangın merdivenindeki kapının 60 dakikaya kadar yangına dayanıklı olması, baca etrafındaki tesisatların yangın yalıtımlı olması gibi adımlar olarak sayabiliriz. Özetle; pasif korunma önlemleri yapılarımızın yangına karşı savunma hattını, aktif korunma önlemleri ise yapılarımızın yangına karşı hücum hattını oluşturur.”

Binaların yangına karşı dayanıklılığı için bir tespit komisyonu kurulmalı

“Bolu’da yaşadığımız ve hepimizi kahreden elim olay milat olarak kabul edilmeli ve benzer acıların yaşanmaması için gereken adımlar atılmalı” diyen İZODER Başkanı Emrullah Eruslu, açıklamalarını şu sözlerle bitirdi. “Londra’da 14 Haziran 2017’de 24 katlı bir binada yangın çıkması sonucu 72 kişi hayatını kaybetti. Bu olayın ardından alınan kararla benzer tüm binalar incelendi. Hatta risk teşkil eden bazı binalar mühürlendi. Özellikle okul, hastane, otel gibi alanlarda Bakanlık ve yerel yönetimler bir çalışma başlatmalı. Binaların yangına karşı dayanıklılığı için bir tespit komisyonu kurulmalı, gerekirse bazı binalar mühürlenerek renovasyon çalışmaları hızlıca yapılmalı. Yaşanan acı olaylardan derslerin çıkarılması ve bundan sonra bir daha böyle bir felaket yaşanmaması için gereken adımların atılması gerekiyor. Bolu’da hayatını kaybeden insanlarımıza Allah’tan rahmet, yakınlarına başsağlığı ve sabırlar, yaralılara acil şifalar diliyoruz.”

Yangın Yalıtımı Nedir?

Yangının ve zararlı etkilerinin, bina içinde ve komşu binalara yayılmasını yavaşlatarak kişilerin yangın mahallinden güvenli bir şekilde tahliye edilmesine olanak sağlayan, can ve mal güvenliğini sağlayıcı yapısal önlemlere “yangın yalıtımı” denir.

Yangın Yalıtımı Neden Yapılmalı?

Doğru malzeme seçimi ve doğru uygulama ile yapılacak yangın yalıtımı;

·         Yangınlarda açığa çıkan ısı ve dumanın yayılmasını geciktirir. Böylece yangının gerçekleştiği binadaki kişiler güvenli şekilde dışarıya çıkabilmek için gerekli zamanı ve imkanı bulabilir.

·         Yangının meydana geldiği yerde ısınan gazların yükselmesi sonucu sıcaklık tavanda çok yüksek değerlere ulaşır. Dolayısıyla yangın sırasında açığa çıkan ısıyla bina çökebilir. Yangın yalıtımı, yangınlarda oluşan yüksek sıcaklık etkisi ile yapının kısmen veya tamamen çökmesini engeller.

·         Yangınlarda meydana gelen can kayıpları çoğunlukla duman nedeniyle (zehirli gaz soluma ya da karbonmonoksit zehirlenmesi) olmaktadır. Bu sebeple binalarda özellikle yangın kaçış yollarında, yanıcı olmayan ve alev damlacıkları üretmeyen, yangın esnasında zehirli gaz oluşumuna sebep vermeyen malzemelerin kullanılması önemlidir. Yangın yalıtımı; yapı içerisinde yangının dolayısıyla zehirli gazların yayılmasını geciktirerek can ve mal kayıplarının önlenmesini/azaltılmasını sağlar.

·         Yangının bina içinde ve civardaki binalara yayılmasını sınırlandırarak itfaiye görevlilerinin daha emniyetli bir şekilde yangına müdahale etmelerine olanak sağlar.

Yangın Yalıtımı Nerelere Uygulanır?

·         Binanın taşıyıcı kısımlarına

·         Güvenli tahliye amacıyla oluşturulan kaçış yollarının duvar, döşeme, tavan, kapı ve varsa pencerelerine

·         Bina içerisinde, tavan ve taban döşemesi de dahil olmak üzere her yanı belirli bir süre boyunca yangına karşı dayanıklı olması gereken bölümlere (yangın kompartımanlarına)

·         Dışarıdan yangının sıçramaması için çatı ve cephelere

·         Kazan dairesi gibi patlama riski olan yerlere

·         Duman ve ısının yayılmaması için hava kanalları vb. tesisat elemanlarına ve mekanik tesisat şaftlarına

·         Tesisatların duvar ve döşemeleri delip geçtiği bölgelere

Teknolojinin hızlı bir şekilde gelişmesiyle birlikte, her sektörde dijital dönüşüm süreçleri hız kazanmış durumda. İnşaat sektörü de bu dijital dönüşümden nasibini almış ve çok çeşitli ileri teknolojiler kullanılarak yapı projeleri daha verimli, güvenli ve sürdürülebilir hale getirilmiştir. Bu makalede, günümüz inşaatında kullanılan ileri teknolojiler ve bu teknolojilerin yapı sektöründe sağladığı dijital dönüşümün etkileri incelenecektir.

1. Dijital Dönüşümün İnşaat Sektöründeki Rolü

Dijital dönüşüm, geleneksel inşaat yöntemlerini değiştiren ve süreçleri daha hızlı, verimli ve hatasız hale getiren bir değişim sürecidir. Bu dönüşüm, projelerin planlanmasından başlayıp, inşaat aşamasına, ardından bakıma kadar geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. Dijitalleşme, yalnızca zaman ve maliyet tasarrufu sağlamakla kalmaz, aynı zamanda inşaat süreçlerinin kalitesini ve güvenliğini de artırır.

2. BIM (Building Information Modeling) Teknolojisi

BIM, inşaat sektöründeki en devrimci teknolojilerden biridir. Bu teknoloji, bir yapının dijital bir modelini oluşturmayı sağlar. BIM, tüm inşaat sürecini sanal ortamda tasarlamak, simüle etmek ve optimize etmek için kullanılan bir platformdur.

• Proje Tasarımı ve Planlaması: BIM, tasarım sürecinde projelerin detaylı 3D modellerini sunarak, herhangi bir hata veya çakışmayı önceden tespit etmeye olanak tanır.
• Veri Paylaşımı: Projeye dahil olan tüm paydaşlar (mimarlar, mühendisler, yükleniciler vb.) bu dijital model üzerinden bilgi paylaşabilir, böylece herkesin aynı güncel verilere ulaşması sağlanır.
• Zaman ve Maliyet Yönetimi: BIM, zaman planlamasını ve maliyet tahminlerini gerçekçi bir şekilde yaparak, projelerin bütçelerinin ve sürelerinin dışına çıkılmasını engeller.

3. İnşaatta Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi

Yapay zeka (YZ) ve makine öğrenimi, inşaat sektöründe daha verimli süreçlerin oluşmasına yardımcı olur. Bu teknolojiler, inşaat projelerindeki veri analizlerini hızlandırır ve doğru tahminler yapılmasını sağlar.

• Proje Yönetimi: YZ, proje yönetiminde zaman tahminleri yapabilir, riski analiz edebilir ve kaynakları optimize edebilir.
• Görüntü Tanıma: İnşaat alanlarında güvenliği sağlamak için, yapay zeka tabanlı görüntü tanıma sistemleri kullanılarak tehlikeli durumlar hızlıca tespit edilebilir.
• İş Gücü ve Malzeme Yönetimi: Makine öğrenimi algoritmaları, iş gücü ve malzeme taleplerini doğru bir şekilde tahmin ederek, inşaat sürecindeki aksaklıkları önler.

4. 3D Yazıcılar ve Modüler Yapılar

3D yazıcılar, inşaat sektöründe prototip üretiminden başlayarak, yapıların inşasına kadar çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. 3D yazıcılar, yapı elemanlarını hızlı ve maliyet etkin bir şekilde üretme imkanı sunar. Bu teknoloji, ayrıca sürdürülebilir inşaat için de büyük bir fırsat yaratır.

• Hızlı Prototip Üretimi: Tasarımların hızlı bir şekilde dijital ortamda test edilmesine ve optimize edilmesine olanak tanır.
• Yapı Elemanlarının Üretimi: 3D yazıcılarla beton, plastik veya metal malzemeler kullanılarak yapı elemanları üretilebilir. Bu süreç, geleneksel inşaat yöntemlerine göre daha az malzeme israfı ve daha hızlı sonuçlar verir.
• Modüler Yapılar: 3D yazıcılarla yapılan modüler yapı elemanları, inşaatın daha hızlı tamamlanmasını ve taşınabilir yapılar oluşturulmasını sağlar.

5. Drone Teknolojisi ve İnşaat Uygulamaları

Dronlar, inşaat projelerinde çok çeşitli görevlerde kullanılmaktadır. Bu teknolojinin inşaat sektörüne kazandırdığı avantajlar saymakla bitmez.

• Arazinin İncelenmesi ve Ölçümlendirilmesi: Drone’lar, inşaat alanlarını havadan inceleyerek, yüksek doğrulukla arazinin ölçülmesini sağlar. Bu, özellikle büyük projelerde zaman tasarrufu sağlar.
• İlerleme İzleme: İnşaat alanında yapılan çalışmaların drone’larla izlenmesi, projelerin ne aşamada olduğunu gerçek zamanlı olarak görmek ve raporlamak için kullanılır.
• Güvenlik: Dronlar, inşaat alanlarındaki güvenlik önlemlerini takip edebilir, işçi sağlığı ve güvenliğini artırabilir.

6. İnşaatta Akıllı Teknolojiler ve IoT (Nesnelerin İnterneti)

IoT teknolojisi, inşaat sektörüne entegre edilen sensörlerle binaların sürekli izlenmesini sağlar. Bu sayede yapıların performansı hakkında gerçek zamanlı veriler elde edilir. Akıllı binalar, enerji verimliliği sağlamak, bakım gereksinimlerini izlemek ve güvenliği artırmak için IoT ile donatılabilir.

• Enerji Yönetimi: IoT sensörleri, iç mekan sıcaklığını, ışık seviyelerini ve hava kalitesini izleyerek enerji tüketimini optimize eder.
• Bakım İzleme: Binaların yapısal durumu, IoT sensörleri ile sürekli izlenir, böylece erken uyarı sistemleri ile bakım ihtiyacı önceden belirlenebilir.
• Güvenlik Sistemleri: IoT, binalarda güvenlik kameraları, alarm sistemleri ve diğer güvenlik ekipmanlarını entegre eder.

7. Sonuç: Dijital Dönüşümün Geleceği

İnşaat sektöründe dijital dönüşüm, yalnızca daha verimli ve güvenli binaların inşa edilmesine olanak tanımakla kalmaz, aynı zamanda sektördeki iş süreçlerini tamamen yeniden şekillendirir. BIM, yapay zeka, 3D yazıcılar, drone’lar ve IoT gibi ileri teknolojiler, projelerin daha hızlı tamamlanmasını, daha az maliyetle gerçekleştirilmesini ve çevreye daha duyarlı olmasını sağlar. Dijitalleşmenin ilerlemesiyle birlikte, inşaat sektörü gelecekte çok daha sürdürülebilir ve teknolojik olarak entegre bir hale gelecek.